Małżeńska wspólność majątkowa to forma małżeńskiego ustroju majątkowego, opierająca się na współwłasności przedmiotów majątkowych nabytych przez małżonków w określonym zakresie, zgodnie z przepisami ustawy lub na podstawie zawartej między nimi umowy.

Wyróżnia się trzy rodzaje małżeńskiej wspólności majątkowej:

• Wspólność ustawowa – powstająca z mocy prawa w chwili zawarcia małżeństwa, jeśli małżonkowie nie postanowią inaczej.
• Wspólność umowna ograniczona – wynikająca z umowy majątkowej małżeńskiej, w której małżonkowie decydują się na ograniczenie zakresu wspólności majątkowej.
• Wspólność umowna rozszerzona – powstała na mocy umowy, w której małżonkowie rozszerzają zakres wspólności majątkowej o dodatkowe składniki majątku, nieobjęte wspólnością ustawową.

Wspólność majątkowa ustawowa powstaje automatycznie z chwilą zawarcia małżeństwa, o ile małżonkowie przed jego zawarciem nie wyłączyli jej poprzez zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej (tzw. intercyzy) lub jej istnienie nie jest wykluczone z mocy prawa.

Jest to szczególny rodzaj współwłasności łącznej, charakteryzującej się tym, że:

• Wspólność ta jest bezudziałowa, co oznacza, że żadne z małżonków nie ma określonego udziału w majątku wspólnym w trakcie trwania wspólności.
• Małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego jako całości ani zobowiązywać się do rozporządzenia udziałem, który przypadnie im w razie ustania wspólności.
• W trakcie wspólności ustawowej nie jest możliwe żądanie podziału majątku wspólnego.

Wspólność ta obejmuje masę majątkową, czyli cały zbiór praw majątkowych, takich jak własność, inne prawa rzeczowe czy wierzytelności, nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej.

W małżeństwie, w którym obowiązuje wspólność ustawowa, wyróżnia się trzy masy majątkowe:

1. Majątek wspólny małżonków – obejmujący składniki majątkowe nabyte w trakcie trwania wspólności.
2. Majątek osobisty każdego z małżonków – obejmujący składniki majątkowe nabyte przed zawarciem małżeństwa lub wyłączone z majątku wspólnego na mocy przepisów prawa.

Te majątki, mimo że formalnie rozdzielone, zazwyczaj funkcjonują jako jedna całość gospodarcza podczas trwania wspólności. Podział majątku następuje dopiero po ustaniu wspólności, co może być realizowane:

• W drodze umowy między małżonkami.
• W wyniku postępowania sądowego o podział majątku wspólnego.

Zasady wspólności ustawowej są uregulowane w tytule I, dziale III, rozdziale I Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 

Wspólność majątkowa umowna rozszerzona powstaje na mocy małżeńskiej umowy majątkowej, która rozszerza zakres wspólności majątkowej ustawowej na określone składniki majątku osobistego. Granice tego rozszerzenia wyznacza art. 49 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który wskazuje, że wspólności nie można rozszerzyć na:

1. Przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny, chyba że darczyńca, spadkodawca lub zapisodawca postanowił inaczej.
2. Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, np. wspólności majątkowej wspólników spółki cywilnej.
3. Prawa niezbywalne przysługujące wyłącznie jednej osobie, takie jak służebności osobiste.
4. Wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, jeśli nie wchodzą do wspólności ustawowej, oraz wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
5. Niewymagalne wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub inną działalność zarobkową każdego z małżonków.

Wspólną cechą tych kategorii jest ich ścisły związek z osobą, której przysługują, co uniemożliwia włączenie ich do wspólności majątkowej umownej rozszerzonej. W razie wątpliwości przyjmuje się również, że przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków nie wchodzą do takiej wspólności.

W zakresie nieuregulowanym w art. 48–501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do wspólności majątkowej umownej rozszerzonej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wspólności majątkowej ustawowej, z uwzględnieniem odrębności wynikających z charakteru umowy.